Akkerbouwer Jan Menkveld verbetert de kwaliteit van grond met landschapselementen

Akkerbouwer Jan Menkveld uit Olst heeft op zijn land heggen, een lindelaan en een houtsingel geplant. Al deze landschapselementen, bekostigd door ASR Dutch Farmland Fund, verbeteren de kwaliteit van de grond en stimuleren de biodiversiteit. ‘Boeren is heel mooi maar alleen kijken naar de gewassen die je verbouwt en wat die opbrengen, is wat mij betreft te eenzijdig.’

Jan Menkveld, akkerbouwer: ‘Mijn familie boert al meer dan 100 jaar in Olst. Van oudsher was het een gemengd bedrijf met akkerbouw en melkvee. In de jaren negentig zijn de melkkoeien verdwenen en verbouwen we op 40 hectare grond, dat we onder andere van a.s.r. pachten, verschillende soorten granen als rogge, haver en gerst en ook korrelmais. Ook beheren we natuurlijke graslanden.

Voordat mijn vrouw en ik besloten om in het bedrijf te stappen, heb ik een mbo-opleiding Bos- en Natuurbeheer gevolgd en daarna een studie Plattelandsvernieuwing. Ik kijk daardoor niet alleen met een agrarische bril naar onze grond. Mijn focus ligt ook op het stimuleren van de biodiversiteit en het verbeteren van de bodemkwaliteit. Dit kan bijvoorbeeld door het terugbrengen van oude landschapselementen zoals bomen en hagen. Samen met Landschap Overijssel heb ik een plan uitgewerkt met daarin landschapselementen die hier het best passen. Vervolgens hebben we dit plan met de rentmeester van a.s.r. gerealiseerd en heeft ASR Dutch Farmland Fund de aanleg en beplanting bekostigd.

Verspreid over de percelen staan een tweehonderdvijftig meter lange struweelhaag en een knip- en scheerheg van honderdvijftig meter. Ook hebben we een houtsingel aangelegd; een strook met verschillende soorten bomen van tweehonderd meter lang en zes meter breed. Om het af te maken is er een kikkerpoel gegraven en een lindelaan aangeplant. Door deze landschapselementen trek je veel meer dieren aan zoals vogels, vlinders, insecten, salamanders en kikkers.’

Django Conradi, portefeuillemanager landelijk vastgoed bij a.s.r.: ‘Om boeren te stimuleren  landschapselementen terug te brengen in het buitengebied, vergoeden wij de aanleg en de beplanting. Boeren kunnen hiervoor bij ons een voorstel indienen. Wij doen dit omdat het verrijken van het buitengebied met landschapselementen goed is voor de biodiversiteit en een impuls geeft aan landschapsbeleving en -identiteit.

Vroeger werd de Nederlandse landbouwgrond omringd door heggen, bomen en stenen muurtjes. Een beetje vergelijkbaar met het landschap dat je nu nog in het zuiden van Engeland ziet. Dat is in de loop van de geschiedenis veranderd door onder andere ruilverkaveling. Er ontstonden grote rechthoekige stukken landbouwgrond die eenvoudig met landbouwmachines te bewerken zijn. Makkelijk in onderhoud maar deze vorm van efficiëntie heeft een keerzijde. Doordat er geen heggen en bomen meer staan, daalt de kwaliteit van de bodem. De grond houdt minder water vast en nitraat spoelt richting de watergangen. Dat is slecht voor de gewassen die er groeien en de waterkwaliteit. Wind en regen hebben vrij spel en de biodiversiteit neemt af doordat er voor dieren als insecten, vlinders, vogels en knaagdieren niet voldoende huisvesting is.

We zien dat meerdere boeren het voorbeeld van Menkveld volgen. Als we met elkaar genoeg (oude) elementen aan het landschap toevoegen dan ontstaat er een klimaatrobuuster landschap met een zogenoemde groenblauwe dooradering, de combinatie van water en groenstroken met begroeiing waar dieren zich vrij kunnen bewegen. We willen vruchtbare landbouwgrond overdragen aan de volgende generatie.’

Tekst: Marleen Veldhuizen