Actuele situatie in de landbouw

Vertrouwen akkerbouwers gedaald
Het vertrouwen van akkerbouwers is in het eerste kwartaal van 2024 met 4 punten gedaald naar 4 punten (figuur 3), en ligt daarmee onder het gemiddelde niveau in de periode 2014-2024 (8 punten). De Agro Vertrouwensindex wordt bepaald door de stemming over de huidige bedrijfssituatie en de verwachting van de bedrijfssituatie op middellange termijn (2 à 3 jaar). Een index van nul geeft aan dat de groep ondernemers die vertrouwen heeft in hun onderneming even groot is als de groep ondernemers met gebrek hieraan. De lagere vertrouwensindex is veroorzaakt door een naar beneden bijgestelde verwachting over de toekomstige bedrijfssituatie. Deze index daalde met 8 punten tot -13 punten, ruim onder het gemiddelde van de afgelopen tien jaar (-3 punten).

Vertrouwen melkveehouders afgenomen
Het vertrouwen van melkveehouders is in het eerste kwartaal van 2024 opnieuw afgenomen, nu met 7 punten tot -7 punten (figuur 3), ruimschoots onder het gemiddelde van 11 punten over de periode 2014-2023. Het afgenomen vertrouwen is zowel het gevolg van de lagere verwachting over de economische bedrijfssituatie over 2 à 3 jaar, als de minder goede stemming over de huidige bedrijfssituatie. Beide indexen liggen ruim onder het gemiddelde niveau in de laatste tien jaar.

Biologische landbouwers hebben meer vertrouwen
Recent is ook de vertrouwensindex voor de biologische landbouw beschikbaar gekomen. Daarin zijn alle sectoren opgenomen, waarbij de melkveehouderij het grootste aandeel heeft. Het vertrouwen van de biologische landbouwers is in het eerste kwartaal van 2024 met 5 punten gestegen tot 15 punten (figuur 3), dankzij een forse verbetering van de stemming over de huidige bedrijfssituatie. Voor een beschrijving van de bedrijfsresultaten in de biologische melkveehouderij, zie ook het themabericht voor dit kwartaal.

Saldo melkveehouderij ruim boven langjarig gemiddelde
Het saldo van het gestandaardiseerde melkveebedrijf is in mei 2024 uitgekomen op 25.700 euro per bedrijf (figuur 4), 13% meer dan de voorgaande maand en bijna 30% boven het tienjarig (2014-2023) gemiddelde van de maand mei. Het gestandaardiseerde bedrijf is een bedrijf van 112 melkkoeien met een gemiddelde melkproductie van 8.950 liter per koe.

Voorzichtige stijging gangbare melkprijs
De verbetering van het maandsaldo melkveehouderij (zie hiervoor) is mede te danken aan de stijging van de melkprijs. Vanaf het najaar van 2023 is de melkprijs gestegen van 40 euro tot ruim 46 euro per 100 kg in mei dit jaar (figuur 5). Dat is 3% hoger dan de gemiddelde prijs over 2023 (45 euro), en een vijfde boven het tienjarig gemiddelde (bijna 39 euro per 100 kg in de periode 2014-2023). Daarin valt ook het jaar 2022 waarin de melkprijs een recordniveau bereikte van 63 euro per 100 kg.

Biologische melkprijs weer ruim boven gangbare melkprijs
Vanaf de ontkoppeling in 2013 bewegen de gangbare en biologische melkprijzen onafhankelijk van elkaar onder invloed door vraag en aanbod. De biologische melkprijs lag in de periode 2013-2023 gemiddeld 12 euro boven de gangbare. Alleen in 2022 zijn de prijzen heel dicht bij elkaar gekomen (figuur 5).

Aardappelprijzen in de lift
Na de zeer sterke daling van de aardappelprijs in het najaar 2023 tot 16 euro per 100 kg, is de prijs gaan stijgen tot 45 euro in mei dit jaar (figuur 6). De oplopende prijs is het gevolg van weinig aanbod door een tegenvallende oogst in het afgelopen seizoen door het natte najaar, en de moeizame pootomstandigheden in 2024. De graanprijs is na een recordhoogte van 380 euro per ton in mei 2022, gestaag gedaald tot 180 euro per ton in april van dit jaar (figuur 6), mede op basis positieve oogstverwachtingen voor seizoen 2024-2025.

Prijzen veevoer en brandstof vrij stabiel
De prijzen van productiemiddelen, zoals veevoer, energie en kunstmest, zijn na het hoge niveau in 2022 in 2023 weer sterk gedaald (figuur 7). In de eerste helft van 2024 zijn de prijzen van veevoer (op basis van standaardbrok A) en brandstof (gasolie) op een vrij stabiel niveau gebleven dat 40% à 50% boven de gemiddelde prijs in 2015 ligt. De prijsindex van kunstmest (op basis van kalkammonsalpeter) is in maart en april gedaald tot 111, ofwel 11% boven de gemiddelde prijs in 2015.