Actuele situatie in de landbouw

Vertrouwen akkerbouwers opnieuw gedaald
Het vertrouwen van akkerbouwers is in het derde kwartaal van 2023 opnieuw afgenomen, tot 2 punten (figuur 3). Daarmee ligt het 7 punten onder het gemiddelde niveau in de periode 2013-2022. De Agro Vertrouwensindex wordt bepaald door de stemming over de huidige bedrijfssituatie en de verwachting van de bedrijfssituatie op middellange termijn (2 à 3 jaar). Zowel de stemmingsindex als de verwachting over de economische bedrijfssituatie zijn in het derde kwartaal iets afgenomen. De stemmingsindex ligt op het gemiddelde niveau in de periode 2013-2022, maar de index over de toekomst blijft ruim onder het gemiddelde niveau in 2013-2022. Een index van nul geeft aan dat de groep ondernemers die vertrouwen heeft in hun onderneming even groot is als de groep ondernemers met gebrek hieraan.

Vertrouwen melkveehouders onder langjarig gemiddelde
Het vertrouwen van melkveehouders is in het derde kwartaal van 2023 vrijwel gelijk gebleven (figuur 3), en ligt met 5 punten ruim onder het gemiddelde van 13 punten over de periode 2013-2022. Enerzijds is de stemming over de huidige bedrijfssituatie gezakt en anderzijds is de verwachting over de economische bedrijfssituatie over 2 à 3 jaar minder somber.

Inkomen melkveebedrijven daalt, maar blijft hoog
Het gemiddelde inkomen uit bedrijf in de melkveehouderij in 2023 wordt geraamd op 78.000 euro per onbetaalde arbeidsjaareenheid (figuur 4). Dit is weliswaar 44.000 euro minder dan het recordinkomen in 2022, maar 21.000 euro meer dan het gemiddelde in de jaren 2018-2022. De spreiding in de geraamde inkomens is groot. Zo heeft een op de vijf bedrijven maximaal 25.000 euro, en een even grote groep meer dan 110.000 euro inkomen per onbetaalde arbeidsjaareenheid. Het lagere inkomen is het gevolg van lagere opbrengsten en hogere kosten.

Opbrengsten melkveebedrijven 8% lager
De totale opbrengsten in de melkveehouderij dalen volgens de raming in 2023 met 8% tot 624.000 euro per bedrijf, in hoofdzaak door de lagere melkprijs (figuur 5). De gemiddelde melkprijs voor 2023 zal ten opzichte van 2022 met 18% afnemen en naar verwachting uitkomen op 46,50 euro per 100 kilogram inclusief nabetaling en toeslagen en is hiermee ruim 10 euro lager dan een jaar eerder.

Kosten melkveebedrijven stijgen met 4%
De gemiddelde betaalde kosten en afschrijvingen stijgen volgens de raming in 2023 met bijna 20.000 euro tot 497.000 euro per bedrijf (+4%). Het gaat hierbij onder meer om hogere kosten voor veevoer, mestafzet, machines, werktuigen, gebouwen, rente en pacht. De kosten voor energie (inclusief diesel) en kunstmest dalen dankzij de lagere prijzen (figuur 7).

Opnieuw hoog inkomen akkerbouwbedrijven
In de akkerbouw wordt voor 2023 een inkomen geraamd van 110.000 euro per onbetaalde arbeidsjaareenheid (figuur 4). Dit is een afname van 33.000 euro ten opzichte van het jaar ervoor en 35.000 euro hoger dan het gemiddelde over de periode 2018-2022. De spreiding in de geraamde inkomens is nog groter dan in de melkveehouderij. Zo realiseert een op de vijf akkerbouwbedrijven een inkomen van maximaal 4.500 euro, en een even grote groep meer dan 159.000 euro per onbetaalde arbeidsjaareenheid. De spreiding in inkomens wordt veroorzaakt door onder meer verschillen in bouwplan, afzetwijze van producten en regionale productieomstandigheden (zoals droogte en beregeningsmogelijkheden). In 2022 en 2023 zijn deze verschillen nog eens uitvergroot. Het lagere inkomen in 2023 wordt veroorzaakt door hogere kosten.

Opbrengsten akkerbouwbedrijven 7% lager
De totale opbrengsten in de akkerbouw nemen volgens de raming in 2023 af met 7% tot 419.000 euro per bedrijf. Dat is te wijten aan de gemiddeld licht gedaalde prijzen bij lagere kg-opbrengsten van de gewassen door veel neerslag ten opzichte van vorig jaar. De graanprijs daalt naar verwachting met 30% en is daarmee terug op het niveau voor het uitbreken van de oorlog in Oekraïne (figuur 6). De gemiddelde prijs van consumptieaardappelen voor oogstjaar 2023 valt naar verwachting 10% lager uit dan in 2022, terwijl de prijs van pootaardappelen met 25% stijgt. De prijzen voor zetmeelaardappelen, suikerbieten en zaaiuien liggen in 2023 op het niveau van 2022.

Kosten akkerbouwbedrijven gelijk
De gemiddelde betaalde kosten en afschrijvingen worden in 2023 geraamd op 303.000 euro per bedrijf, vrijwel evenveel als in 2022. Met name de kosten voor gewasbescherming en zaaizaad en pootgoed lijken niet te zijn gedaald, in tegenstelling tot de prijzen voor energie, brandstoffen en kunstmest (figuur 7).