07 maart 2024 | 6 min.
Ook in het vierde kwartaal van 2023 blijven boeren en tuinders zich zorgen maken over hun toekomstperspectief. Hoewel akkerbouwers, ondanks een moeizame oogst in 2023, iets meer vertrouwen kregen in hun eigen bedrijf en de toekomst, gaven melkveelhouders juist aan dit vertrouwen helemaal niet te hebben. Belangrijkste reden hiervoor is de lage melkprijs en de stijging van de mestafzetkosten.
Zowel een afname van de stemmingsindex als de verwachting die boeren en tuinders hebben over de middellange termijn zorgen ervoor dat de Agro Vertrouwensindex in het vierde kwartaal van 2023 is gedaald met 3 punten.
Het vertrouwen ligt hiermee onder het langlopende gemiddelde van 11 punten. Een index van nul geeft aan dat de groep ondernemers die vertrouwen heeft in hun onderneming even groot is als de groep ondernemers met gebrek hieraan. Zowel de stemmingsindex, die de huidige situatie op het bedrijf weergeeft, als de index van de verwachting voor de komende 2 à 3 jaar daalden voor de totale land- en tuinbouw. Beide indicatoren vormen samen de Agro Vertrouwensindex.
Als naar de onderliggende sectoren wordt gekeken, geeft de Agro Vertrouwensindex zoals vaker een divers beeld. In het afgelopen vierde kwartaal van 2023 neemt het vertrouwen van vier subsectoren beperkt toe terwijl bij twee subsectoren het vertrouwen afneemt. Kijk op www.agrimatie.nl voor alle onderliggende sectoren.
Het vertrouwen van melkveehouders is in het vierde kwartaal van 2023 verder afgenomen en bedraagt circa 0,5 procentpunt en ligt hiermee ver onder het langjarig gemiddelde (12 punten). De stemmingsindex, die in het derde kwartaal flink was gedaald, blijft in het vierde kwartaal stabiel. De indicator over de verwachting voor de middellange termijn viel in het laatste kwartaal terug naar het niveau van het tweede kwartaal (-7 procentpunt). De ontwikkeling van beide indexen, die samen de Agro Vertrouwensindex vormen, zorgt ervoor dat ze gecombineerd met 4 procentpunt dalen. Het vertrouwen van de melkveehouders ligt hiermee onder het landelijk gemiddelde dat in het vierde kwartaal ook iets is gedaald. Alle andere bedrijfstypes scoren hoger. Dit is ook bij de onderliggende stemmingsindex en de verwachting voor de middellange termijn het geval.
Volgens sectordeskundige Jakob Jager zijn de lage melkprijs en de stijging van de mestafzetkosten de belangrijkste redenen voor deze pessimistische stemming. ‘De afbouw van de derogatie deed in 2023 zijn intrede waardoor de melkveehouders die hiervoor opteren al geconfronteerd werden met hogere mestafzetkosten als ze hun dierlijke mest niet meer op hun eigen land konden afzetten. Voor de middellange termijn is er onzekerheid over de vermindering van de stikstofuitstoot door de agrarische sector, het (Europese) natuurbeleid en de afbouw van derogatie.’
Akkerbouwers hebben het vierde kwartaal meer vertrouwen in hun eigen onderneming dan een kwartaal eerder. In het derde kwartaal van 2023 was de index 2 punten, dit is gestegen naar 8 punten. Het vertrouwen ligt boven het langlopend gemiddelde. De stemmingsindex steeg met 1 punt naar 22, terwijl de index met betrekking tot de verwachte situatie op het bedrijf voor over 2 à 3 jaar met 9 punten steeg naar -5.
De stabiele stemmingsindex zal een combinatie zijn van positieve gewasprijzen en moeilijke oogstomstandigheden geeft Mark Manshanden aan. Waar de meeste akkerbouwers normaal gesproken voor de kerst klaar zijn met de oogstwerkzaamheden was dat 2023 niet het geval. Op veel plekken werd er ook in januari nog, vanwege het drassige land, met veel moeite geoogst.
Mogelijk heeft de Nederlandse verkiezingsuitslag invloed op de toekomstverwachting van akkerbouwers voor de middellange termijn. De kans is aanzienlijk dat er op landbouwbeleid een andere koers wordt ingezet. ‘Recent is er op Europees niveau in aanloop naar de Europese verkiezingen ook veel water bij de wijn gedaan bij de boer tot bord strategie. Zo is het wettelijk bindend maken van de doelen voor reductie van gewasbescherming in de EU afgewezen door het parlement. En nu heeft het Europees commissie zelfs het gehele gewasbeschermingsbeleid ingetrokken’, betoogt Mark.
Uit ander onderzoek van Wageningen Economic Research blijkt dat de verduurzaamheidseisen (obv de NPLG) en de implementatie van de daaruit voortkomende maatregelpakketten grote financiële gevolgen zullen hebben voor bedrijven uit de akkerbouw en melkveehouderij. Het blijkt dat als deze bedrijven een grote bijdrage leveren aan verduurzaming, dat dit ten koste gaat van hun inkomen. Om berekende inkomensverliezen te verkleinen en de continuïteit van bedrijven te waarborgen, is hulp van de overheid noodzakelijk. Lees hier het hele rapport.
De zorgen over de verduurzaamheidseisen en de mogelijke financiële gevolgen voor deze ondernemers zijn in lijn met de momenteel lage indexen van de toekomstverwachtingen van beide sectoren uit de Agro Vertrouwensindex.
Heeft u een primair agrarisch bedrijf? Meld u dan aan om deel te nemen aan de enquête. Ga naar de website van Wageningen Economic Research, uitvoerder van dit onderzoek, en vul uw gegevens hier in.
De Agro Vertrouwensindex wordt door Wageningen Economic Research uitgevoerd, a.s.r. real estate is één van de opdrachtgevers van dit onderzoek. De index meet sinds 2013 het vertrouwen van agrariërs in hun onderneming. 475 agrarische bedrijven hebben deelgenomen aan de enquête. Ondernemers worden elk kwartaal bevraagd over hun vertrouwen in hun onderneming. Dit gebeurt door te vragen naar de huidige stemming op het bedrijf en naar het vertrouwen voor de langere termijn. Samen vormen deze indexen de Agro Vertrouwensindex. Alle resultaten van het onderzoek en de deelsectoren zijn te vinden op agrimatie.nl
Ga naar alle resultaten
De antwoorden worden gegeven op een vijfpuntsschaal, van zeer negatief tot zeer positief. Om de stemmingsindex en de verwachte situaties te berekenen, zijn de volgende berekeningen toegepast:
De schalen lopen van -100 en +100. De antwoorden van de respondenten worden gewogen volgens een wegingsschema gebaseerd op de Farm structure survey (FSS).
